Posiedzenie Komitetu Nauk Prawnych PAN
Warszawa, dnia 13 grudnia 2011 r.
Pierwsze posiedzenie Komitetu w kadencji na lata 2011 – 2014 otworzył prof. St. Filipowicz, Dziekan Wydziału I PAN. Podkreślił istotną rolę komitetów w życiu Akademii.
Przeprowadzono wybory do władz Komitetu. Przewodniczącym został prof. M. Wyrzykowski; zastępcami przewodniczącego – prof.. H. Izdebski i prof. T. Giaro; sekretarzem – prof. A. Szmyt; członkami prezydium profesorowie: L. Kubicki, F. Longchamps de Berier, M. Płatek, B. Sitek; w skład komisji wyborczej weszli profesorowie: M. Sitarz, J. Ciapała, M. Zubik, J. Borkowski, J. Błeszyński.
M. Wyrzykowski zaproponował dyskusję o pożądanym przedmiocie prac KNP.
Zdaniem E. Łętowskiej Komitet powinien zajmować stanowisko w sprawach społecznie ważnych, jedną z nich jest lista referencyjna czasopism naukowych, która obecnie jest oparta na niewłaściwych kryteriach: naukę należy bronić przed biurokracją. Kolejną sprawą jest automatyczne uznawanie zagranicznych stopni naukowych: obecnie poszczególne uczelnie stosują rozmaite praktyki, Komitet mógłby opracować jednolity standard.
M. Zubik zwrócił uwagę na niedoskonałości obecnych przepisów normujących tryb wyborów do komitetów PAN.
A. Zieliński wskazał, że KNP mógłby integrować środowisko prawnicze. Ważne jest także, aby kontynuować rozpoczęte prace tematyczne dotyczące oceny stanu prawnych w poszczególnych dziedzinach.
S. Wronkowska stwierdziła, że w Komitecie powinny nadal odbywać się seminaria, ale warto też podejmować próby integracji środowiska prawniczego: wskazywać kierunki badań, ujawniać braki w dotychczasowych badaniach, gdyż dezintegracja badań jest szkodliwa. Debaty o stanie poszczególnych nauk prawnych znalazły odzew w środowisku naukowym. Warto dokonać oceny postlegislacyjnej reformy szkolnictwa wyższego i sformułować stanowisko w tej sprawie. W kwestii wyborów do Komitetu lepiej sprawdzał się dawny ich tryb, gdy rady wydziałów typowały swoich kandydatów; zapewniało to łączność pomiędzy komitetem a macierzystymi uczelniami jego członków, do dobrego zwyczaju należało składanie przez członków sprawozdań swoim radom wydziału.
Zdaniem P. Winczorka warto byłoby omówić profil studiów prawniczych. Czy ich programy mają być zawodowe czy ogólnokształcące? Czy programy mogą być jednolite w całym kraju?
J. Błeszyński zauważył, że plonem dyskusji na forum Komitetu były jedynie sprawozdania, nie było dalszego ciągu wartościowych inicjatyw. Konieczna jest publikacja referatów, a także prezentowanie stanowiska przez KNP w ważnych kwestiach społecznych i naukowych.
Zdaniem M. Filara Komitet nie powinien poświęcać zbyt wiele uwagi swoim problemom wewnętrznym. Powinien natomiast podejmować problemy polskiego prawa, jednakże bez zajmowania stanowiska w sporach politycznych.
St. Waltoś uznał, że Komitet był ostatnio zbyt mało aktywny, widoczny. Dotychczasowe środki (referaty, sprawozdania) są niewystarczające. Istotną przeszkodą jest brak środków finansowych w Polskiej Akademii Nauk. Jednakże można rozważyć skorzystanie z grantów we współdziałaniu z innymi jednostkami. Doniosłymi aktualnymi kwestiami są: kodyfikacja prawa cywilnego i karnego, projekt ustawy o prokuraturze, organizacja administracyjna państwa. Istotne są badania empiryczne nad prawem. Prowadzi je Instytut Wymiaru Sprawiedliwości (coraz częściej na zlecenie Ministerstwa Sprawiedliwości); zaprzestał ich prowadzenia Instytut Nauk Prawnych PAN. Wydział I nie wybrał nikogo do Akademii Młodych Uczonych, gdyż zgłoszenia nie były reprezentatywne; KNP powinien wyłonić kandydatów w wyborach uzupełniających.
B. Sitek zaproponował, aby prezydium Komitetu opracowało jego strategię na podstawie dotychczasowych głosów. KNP jest słabo zauważalny w środowisku, stąd niewielki oddźwięk wyborów do Komitetu. Jego zdaniem KNP powinien nie tylko opiniować przedstawione mu zagadnienia, ale sam wyznaczać kierunki rozwoju prawa i nauki. W tych kwestiach nie da się uniknąć nawiązania do problemów politycznych.
Podsumowując dyskusję, M. Wyrzykowski zapowiedział intensyfikację prac Komitetu. Kontynuowana będzie ocena stanu nauk prawnych.
Michał Ziółkowski
Sprawozdanie zostało opublikowane na łamach miesięcznika "Państwo i Prawo" wydawanego przez Wolters Kluwer Polska.