Uchwała Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
z dnia 22 października 2009 r.

 

Prokurator Instytutu Pamięci Narodowej zarzucił ostatnio profesorowi prawa
i sędziemu Trybunału Konstytucyjnego, a poprzednio innemu profesorowi prawa i posłowi, że złożyli niezgodne z prawem oświadczenia lustracyjne, ponieważ nie ujawnili w nich faktu prowadzenia wykładów w Wyższej Szkole Oficerskiej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Legionowie.
Szkoła ta nie została wymieniona w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa 
z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów wśród organów bezpieczeństwa państwa, w których praca lub służba albo współpraca z którymi podlega ujawnianiu w oświadczeniu lustracyjnym składanym na podstawie art. 7 tej ustawy. Nie ma więc obowiązku ujawniania zatrudnienia w niej w oświadczeniu lustracyjnym. Swój zarzut opiera IPN zatem na zinterpretowaniu przepisów represyjnych według reguł wykładni, które są niedopuszczalne w naszej kulturze prawnej. Oczekuje przy tym, że reguły te zastosuje sam obowiązany do złożenia oświadczenia, odczytując w tekście ustawy powinność, której ona nie wyraża.

Zarzut naruszenia prawa przez złożenie nieprawdziwego oświadczenia jest zawsze zarzutem bardzo poważnym. Nawet późniejsze stwierdzenie przez sąd, że prawo nie zostało naruszone, nie jest w stanie naprawić krzywd, jakie postawienie zarzutu powoduje. Aby do tego nie dopuszczać, ustalając czy zarzut jest w ogóle prawnie dopuszczalny, trzeba dochować najwyższej staranności.
W pierwszej ze wspomnianych spraw o nieujawnienie w oświadczeniu lustracyjnym faktu zatrudnienia w Wyższej Szkole Oficerskiej zapadł 26 czerwca 2009 r. wyrok sądu okręgowego I instancji stwierdzający, że zarzut jest bezpodstawny. Instytut Pamięci Narodowej powinien więc – kierując się zasadą minimalizowania krzywd – poczekać na prawomocne rozstrzygnięcie sprawy.
Mając na względzie, że niepraworządne działania instytucji państwowych, instrumentalizowanie przez nie obowiązującego prawa i stwarzanie przez nie atmosfery niepewności są wielką przeszkodą w procesie kształtowania demokratycznego państwa prawa, Komitet Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk uznał za potrzebne podjęcie niniejszej uchwały.
Komitet zauważa przy tym, że zarzut wymierzony w sędziego Trybunału wpisuje się w nieusprawiedliwione, a liczne w ostatnich latach ataki na Trybunał Konstytucyjny. Dla zapewnienia realizowania przez Trybunał jego konstytucyjnych zadań prawo ustanawia szereg gwarancji. Bardzo ważna jest również atmosfera szacunku dla pracy Trybunału. Organy i instytucje państwowe nie tylko powinny zaniechać bezpodstawnego podważania prestiżu Trybunału, ale prestiż ten umacniać.


Za Komitet Nauk Prawnych PAN

prof. dr Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz