POSIEDZENIE KOMITETU NAUK PRAWNYCH PAN
(Warszawa, 28.09.2017 r.)
Pierwsza część posiedzenia Komitetu Nauk Prawnych PAN, któremu przewodniczył prof. M. Zubik, została poświęcona bieżącym sprawom Komitetu, druga – projektom ustaw reformujących szkolnictwo wyższe, a trzecia – analizie wybranych zagadnień z zakresu współpracy międzynarodowej.
Przewodniczący poinformował o zmianie sekretarza organizacyjnego Komitetu. Podziękował mgr. J. Karczewskiemu za dotychczasową pracę na tym stanowisku. Przekazał również informację o przesłaniu przez prof. S. Filipowicza (Dziekana Wydziału I PAN) nominacji przewodniczących zespołów działających w ramach Komitetu. Na przewodniczącego Zespołu Europejskiej Tradycji Prawa Prywatnego powołano prof. T. Giaro, prof. J. Pisulińskiego na przewodniczącego Zespołu do spraw Kodyfikacji Prawa Cywilnego, prof. K. Skotnickiego na przewodniczącego Zespołu Konstytucyjno-Ustrojowego. Następnie prof. M. Zubik poinformował zebranych o terminach posiedzeń Komitetu w 2018 r. Przypomniał także o organizowanej wspólnie przez Komitet, WPiA UW oraz Polskie Towarzystwo Prawa Konstytucyjnego konferencji pt. „Konstytucja III Rzeczypospolitej w dwudziestolecie jej wejścia w życie” (17.10.2017 r.).
Następnie komitet odbył dyskusję nad przedstawionymi przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego projektach ustaw reformujących szkolnictwo wyższe w Polsce. Przedmiotem refleksji były projekty ustaw: Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Referat wprowadzający wygłosił prof. J. Pisuliński. Zwrócił uwagę m.in. na następujące zagadnienia: sposób kwalifikowania uczelni do poszczególnych kategorii (tj. uczelni akademickiej lub zawodowej), spłaszczenie struktury przy podejmowaniu decyzji administracyjnych przez organy uczelni, kwestię odpowiedniego sprecyzowania form sprawowania nadzoru przez radę uczelni nad zarządzaniem uczelnią i gospodarką finansową, katalog negatywnych przesłanek powołania osoby na członka rady uczelni lub zatrudnieniu na stanowisku nauczyciela akademickiego, dysfunkcjonalność rozwiązania przewidującego nadawanie stopni doktora oraz doktora habilitowanego przez senat uczelni lub wskazaną w statucie komisję senatu w odniesieniu do dużych uczelni, wymagania prowadzenia szkół doktorskich w co najmniej dwóch dyscyplinach. Referent wyraził również wątpliwości związane z powoływaniem tzw. ślepych recenzentów w postępowaniu habilitacyjnym, nieujawnianiem w postępowaniu o tytuł profesora danych osobowych wszystkich recenzentów, a także nieadekwatnością proponowanych zasad oceny dorobku naukowego do nauk prawnych. W odniesieniu do projektu ustawy przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce referent zwrócił uwagę na wyjątkowo krótkie terminy przyjęcia aktów wewnętrznych (w tym statutu) przez uczelnie.
W dyskusji członkowie Komitetu podkreślili przede wszystkim znaczenie i konieczność skonsultowania założeń i projektów aktów normatywnych z gremiami eksperckimi (prof. M. Andrzejewski, prof. J. Pisuliński, prof. M. Sitarz). Zauważono również, że wymaga to pozostawienia im odpowiedniego czasu na dokonanie wnikliwej oceny przedłożonych projektów. Złożoność i rozległość regulacji ujętych w przedstawionych dokumentach, a także krótki termin wyznaczony na przedstawienie uwag często prowadzić może do braku możliwości ich pełnego i kompleksowego zaopiniowania (prof. J. Pisuliński). Członkowie Komitetu, odnosząc się w toku dyskusji do rozwiązań zaproponowanych w przedstawionych projektach ustaw, do zagadnień szczególnie istotnych zaliczyli m.in. konieczność wprowadzenia transparentności w sposobie wyznaczania recenzentów, dalsze ułatwienia współpracy międzynarodowej (prof. R. Grzeszczak), a także uelastycznienie przepisów ustawy w taki sposób, by założone przez nią rozwiązania mogły być wdrażane przez wszystkie uczelnie, zarówno te o największej, jak i najmniejszej liczbie studentów. Konsekwencją założonej struktury organizacyjnej uczelni, a także projektowanych przepisów ustawy jest ograniczenie autonomii uczelni w procesie delegowania kompetencji i obowiązków między organami uczelni (prof. J. Pisuliński).
W dalszej kolejności prof. R. Grzeszczak przedstawił kwestie wiążące się ze współpracą międzynarodową. W dyskusji zwrócono między innymi uwagę na celowość uczestnictwa Komitetu w prawniczych stowarzyszeniach międzynarodowych, szczególnie w sytuacjach, gdy członkostwo takie umożliwia Komitetowi branie udziału we współpracy międzynarodowej (prof. J. Pisuliński). Zaakcentowano również trudności Komitetu z włączaniem się w bieżącą działalność międzynarodowych stowarzyszeń prawniczych. Głównym problemem jest zmienność składu Komitetu (prof. M. Wyrzykowski, prof. J. Pisuliński, prof. R. Wieruszewski). Następnie prof. R. Grzeszczak omówił kwestię współpracy Komitetu z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Prawa Karnego (Association Internationale de Droit Pénal). Prof. M. Zubik zaproponował, aby dyskusję nad tą problematyką, a także nad reformą procedury wyborczej do Komitetu odłożyć do następnego posiedzenia. Propozycja ta została zaaprobowana.
Eryk Gołębiowski
Sprawozdanie opublikowano na łamach miesięcznika „Państwo i Prawo” (nr 1/2018), wydawanego przez Wolters Kluwer Polska.