POSIEDZENIE KOMITETU NAUK PRAWNYCH PAN

(Warszawa, 1.03.2018 r.)

 

Posiedzenie Komitetu Nauk Prawnych PAN otworzył przewodniczący Komitetu prof. M. Zubik. Pierwsza część spotkania poświęcona została dyskusji na temat nowych regulacji dotyczących kategoryzacji czasopism naukowych i parametryzacji w nauce, ze szczególnym uwzględnieniem czasopism prawniczych. Ogólne założenia reformy przedstawił dr A. Dańda, Dyrektor Departamentu Nauki w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a wprowadzenie do dyskusji stanowiły referaty prof. B. Brożka (UJ) oraz prof. W. Dajczaka (UAM).

Dr A. Dańda podkreślił, że zagadnienie postawione na posiedzeniu Komitetu stanowi część większej regulacji, znanej publicznie jako Konstytucja dla Nauki. Scharakteryzował nowy model parametryzacji uczelni. Podkreślił, że proces ten będzie dotyczył całych uczelni przy uwzględnieniu poszczególnych dyscyplin naukowych. Każda dyscyplina naukowa będzie miała osobną kategorię naukową. Odniósł się też do zagadnienia parametryzacji czasopism naukowych. Wskazał na specyfikę czasopism prawniczych, które ze względu na swój charakter nie są umieszczane w największych i najbardziej rozpoznawalnych bazach indeksujących.

Prof. B. Brożek rozpoczął swoje wystąpienie od podkreślenia dysproporcji w liczbie czasopism prawniczych umieszonych w bazach danych list indeksujących. W bazie Scopus znajduje się ponad pięćset czasopism, a w bazie Journal Citation Reports zaledwie niecałe sto pięćdziesiąt. Referent wskazał na wielokrotnie większą liczbę czasopism z zakresu innych dyscyplin naukowych we wspomnianych bazach. W tym kontekście dostrzegł dwa istotne problemy. Po pierwsze, żadne polskie czasopismo prawnicze nie znajduje się w bazach Scopus ani Journal Citation Reports. Po drugie, wiele z uznanych czasopism prawniczych wydawanych w zachodnich krajach nieanglosaskich nie jest i nie będzie ewidencjonowanych przez te największe listy indeksujące czasopisma. Takie decyzje podejmowane są między innymi przez redakcje najbardziej wpływowych i rozpoznawalnych niemieckich czasopism naukowych. Referent pozytywnie ocenił założenie przyjęte w projekcie regulacji, w wyniku którego możliwe będzie przyznawanie punktów autorom przygotowującym części składowe prac zbiorowych, w tym pojedynczych rozdziałów monografii naukowych.

Prof. W. Dajczak podkreślił istotne zmiany, którym ulegają efekty parametryzacji w wyniku nowelizacji tej procedury. Wskazał, że szczegóły uregulowane zostaną jednak dopiero w rozporządzeniu, co przy uwzględnieniu dotychczasowej praktyki może przynieść stosunkowo dużą częstotliwość zmian wprowadzanych do tekstu tych aktów normatywnych. Referent przytoczył kilka istotnych uwag wskazujących na specyfikę nauk prawniczych. Po pierwsze, określenie charakteru publikacji prawniczej jest złożone. W praktyce wytyczenie granicy między publikacją dydaktyczną a naukową jest niemożliwe. Po drugie, typowe jest publikowanie w językach narodowych. Po trzecie, autorami tekstów z zakresu prawoznawstwa najczęściej są pojedyncze osoby. Po czwarte, w żadnym w kraju zachodnich nie ma doświadczenia w klasyfikowaniu wydawców i publikacji z zakresu prawoznawstwa.

W dyskusji nad nowymi regulacjami dotyczącymi kategoryzacji czasopism i parametryzacji w nauce kładziono nacisk na podkreślenie specyfiki i oryginalności nauk prawnych na tle innych dziedzin nauki (prof. F. Longchamps de Bérier, prof. K. Osajda). Prof. K. Kiczka zwrócił uwagę na częstą zmianę zasad parametryzacji jednostek naukowych, a także na publikowanie właściwych rozporządzeń zawierających kryteria parametryzacji dopiero pod koniec okresu parametryzacyjnego. Nie sprzyja to jasności w dokonywaniu oceny nauki polskiej.

Podniesiono również konieczność zapewnienia okresu dostosowawczego dla wydawnictw naukowych. Celem takiego rozwiązania miałoby być właściwe przystosowanie się tych podmiotów gospodarczych do nowych regulacji prawnych (prof. J. Pisulińki, prof. K. Kiczka). Dyrektor A. Dańda wskazał, że Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pracuje nad programem wsparcia dla czasopism, w tym wsparcia finansowego. Prof. J. Pisuliński podkreślił, że każda ingerencja ustawodawcy w rynek wydawniczy może budzić zastrzeżenia pod kątem udzielania pomocy publicznej. Prof. R. Grzeszczak wskazał z kolei na zagrożenia wynikające z braku przystosowania tej regulacji mającej normować rynek wydawniczy w Polsce do potrzeb prawa wspólnotowego.

W dyskusji zauważono także, że przyznawana przez kolejne rozporządzenia liczba punktów niektórym czasopismom całkowicie nie przystaje do renomy i wagi danego czasopisma (prof. K. Skotnicki). Za istotną trudność stojącą na drodze do zwiększenia liczby publikacji w języku innym niż ojczysty dostrzeżono w nazewnictwie instytucji prawnych. Są one bowiem charakterystyczne dla danego języka narodowego i pozostają w ścisłym związku z krajowym porządkiem prawnym oraz operującymi nimi naukowcami i praktykami (prof. J. Pisulińki).

Przedyskutowane zostały również propozycje zmian w przepisach dotyczących procedury habilitacyjnej oraz doktorskiej. W podsumowaniu dyskusji członkowie Komitetu uznali konieczność zapewnienia trwałości wprowadzanych zamian. Jest to element niezbędny do prawidłowego funkcjonowania systemu nauki w Polsce (prof. F. Longchamps de Bérier, prof. J. Ciapała, prof. S. Waltoś).

W drugiej części posiedzenia Komitet powrócił do prac nad projektem nowego regulaminu wyborczego do Komitetu Nauk Prawnych PAN. Prof. K. Skotnicki przedstawił jego ostateczny kształt. Podkreślił znaczący wzrost liczby osób posiadających czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do Komitetu. Komitet przyjął projekt nowego regulaminu wyborczego i postanowił o jego przedłożeniu Prezydium PAN.

W trzeciej części posiedzenia – poświęconej zagadnieniom współpracy międzynarodowej – Komitet rozpatrzył zagadnienie działalności Sekcji Polskiej L'Association Internationale de Droit Penal. Komitet zarekomendował władzom PAN zawieszenie uiszczania składek członkowskich przez Polską Akademię Nauk na rzecz AIDP do czasu wznowienia aktywnej działalności naukowej przez Sekcję Polską AIDP i przekazywania przez nią sprawozdań z realizowanej działalności.

W ostatniej części posiedzenia prof. M. Wyrzykowski poddał pod rozwagę możliwość opracowania przez Komitet raportu o stanie konstytucjonalizmu w Polsce.

Na koniec przewodniczący Komitetu prof. M. Zubik przekazał zebranym informację o organizowanej przez Komitet konferencji „Rzeczypospolita. W 100-lecie odrodzenia państwa i prawodawstwa polskiego” w listopadzie 2018 r.

Eryk Gołębiowski

 

Sprawozdanie opublikowano na łamach miesięcznika „Państwo i Prawo” (nr 7/2018), wydawanego przez Wolters Kluwer Polska.